CAS Modellemesinin İş Dünyasındaki Rolü

CAS Modellemesinin İş Dünyasındaki Rolü; Cas (Cognitive Assessment system) kelimelerinin baş harflerinden oluşan CAS testi bilişsel becerilerin belirlenmesi amacı ile kullanılmaktadır. Bu noktada planlama, dikkat, eşzamanlı işlemler ve bilişsel işlemler olarak 4 ana beceri üzerine yoğunlaşılmaktadır. Her bir alanda 3 adet test bulunmaktadır.

Test bazı rahatsızlıkların ve engel durumlarının belirlenmesinde kullanılabileceği gibi aynı zamanda zekâ durumu hakkında da bilgi vermektedir. Cas Modellemesi uzmanlar tarafından 5 ila 17 yaş arasındaki çocuk ve ergenlerde uygulanan bu testlerin ileride iş yaşantısı ve meslek seçiminde de olumlu etkiler bırakacağı görülmektedir. Ortalama 1-2 saat sürecek olan bu testlerin sapma oranları çok az olduğundan dolayı başarılı sonuçlar elde edilmektedir. 

İş Hayatında Planlama

Planlama CAS testlerinin ilk basamağını oluşturmaktadır. Problem çözmek amacı ile bir strateji belirlenmesi, uygun olanın tercih edilmesi ve daha sonra uygulama becerileri bu aşamada gözlenmektedir. Özellikle işe alımlarda İnsan Kaynakları departmanları tarafından uygulanan bazı testler vardır.

CAS testleri yaş engeli sebebi ile bu aşamada kullanılamıyor olsa da ileriki dönemlerde iş ve meslek seçiminde büyük katkıları olacağı kesindir. Dünyada her birimiz başarı peşinde koşmaktayız. Ticari, siyasi, ya da akademik olarak her birimizin başarı göstermek istediği alanlar da farklılık gösteriyor. Kariyerindeki en üst seviyeyi ise başarmak olarak tanımlayan pek çok kişi de var. İşte bu başarılı serüvende ilk adımı planlarımız oluşturmaktadır. 

• Stratejilerin belirlenmesi
• Planların uygulamaya konması
• Sonuçların öngörülmesi
• Dürtü kontrolü sağlanması
• Faaliyet organizasyonuna dair veriler
• İlk kez karşılaşılan ya da beklenmedik durumlara karşı tepkide planlılık
• Öz kontrol sağlama
• Strateji kullanımı
• Sonuçlar sonrası geri bildirimde bulunulması gibi işlemler yapılmaktadır.

Dikkat Aşaması

CAS testleri tarafından incelenecek olan alanlardan bir tanesi de dikkat konusudur. Ortada belirli bir uyaran bulunmaktadır. Seçici ve uyarana odaklanabilme, aynı zamanda uyaranların göz ardı edilebilmesi ve istenilen hedefe kitlenmek dikkat aşamasını oluşturmaktadır. 

• Konsantrasyon ölçümü
• Temel olan bir noktaya odaklanma becerisi
• Önemli bilgilere odaklanma becerisi
• İlginin farklı yöne kaymasının engellenmesi
• Seçici bir dikkat gösterme
• Dikkatin uzun sürmesi
• Uyaranlara karşı koyarken iş için çabanın gösterilmesi gibi incelemeler yapılmaktadır.

Eşzamanlı Bilişsel İşlemler

Bu aşamada ayrı ayrı uyaranlar bulunmaktadır. Bu uyaranlara entegre olabilmek, tekten bir grup ya da bütün oluşturabilmek bu noktada ifade edilmektedir. İş ortamında da böyle değil midir?

Bireysel çalışmalarımızın yanı sıra işverenlerimiz tarafından grup çalışmaları talep edilebilir. Verilen bir görevin gruplar halinde yerine getirilmesi istenirken aynı işin bir bütün olarak o grup tarafından yapılması talep edilebilir. Bu durumda diğer uyaranlar ile ne denli entegre çalıştığımız ve sunduğumuz sonuçların ne denli olumlu olduğu öne çıkmaktadır.

• Var olan işlerde bir fikir bütünlüğü oluşturma
• Parçalardan bütün oluşturabilme
• Farklı konuları tek bir bakışta görebilme becerisi
• İşler arasındaki bağıntıların anlaşılması gibi incelemeler yapılır.

Ardıl Bilişsel İşlemler

Uyaranlar bu noktada edata bir zincir halindedir. Özel bir dizilim ile bu uyaranların sıra haline getirilmesi istenebilir. Örneğin sizden aynı anda iki farklı işi yürütmeniz istenebilir. Bu örnekte olduğu gibi değişkenler farklıdır ancak sizler bu işlemleri sıraya koyarak yerine getirebilirsiniz. 

• Ardışık işlerin sıraya konulması
• İşte uyaranların niyetlerinin anlaşılması
• Çalışmalarda özen gösterilmesi
• İşin organize edilmesi ve yapılması gibi konulara bakılır. 

Görüldüğü gibi CAS modellemesi iş yaşamı konusunda bizlere ipuçları sunacak testler arasındadır. Aynı zamanda sonraki süreçlerin değerlendirilebilmesi amacı ile de bu testlerden yararlanılmaktadır. 

Bilginin önemi gün geçtikçe artıyor. Bu önem arttıkça bilgiye değer katan insan faktörü de önemli bir hal almaya başladı. Bir işin başarılı olabilmesi için insan gücünün en iyi verimde kullanılması gerekiyor.

Bu noktada kastedilen güç sadece fiziki güç değildir. Fiziksel olarak ağırlığı 2 kilo ve en yakın memeliden bile üç kat daha geniş bir hacme sahip olan, kıvrımlı bir organımız olan beyne sahibiz. Kafamız içinde yer alan bu organ tek başına değil.

Aynı zamanda akılcı ve duyusal olarak iki farklı beyin yapımız var. 2 zihin, 2 de zekaya sahibiz. İş ortamlarında başarılı olabilmek, sadece iş hayatında değil sosyal hayatta da başarı elde edebilmek için EQ adında duygusal zekaya dayanmak gerekiyor. Bilişsel Değerlendirme Testleri ile nörolojik bir sonuca ulaşmak da mümkün oluyor. İş hayatında bilişsel ve duygusal zeka ile hareket etmenin pozitif sonuçları olacaktır. 

Her birey farklı şekillerde öğrenme ve öğretme kabiliyetine sahiptir. Özellikle çocukların bir arada olduğu okullarda ortaya çıkan bu durum, iş ortamlarında da görülebilir.

Çalışanların işleri öğrenme süreleri birbirine göre farklılık gösterebilir. İlk anlatımda bir çalışan bir işi kolayca anlayıp yaparken, bir diğer çalışanın günlerce eğitim alması gerekebilir. Özellikle öğrenme ile ilgili güçlüklerden söz ediliyor ise bu testlerden destek almak faydalı olacaktır. Bilişsel işlevde var olan güçlü ve zayıf yönler bu sayede tespit edilecektir.

Psikolog, psikolojik danışman ve eğitmenler tarafından uygulanan bu testlerde başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Ham olan zihin becerileri bu testler ile ölçülmektedir. Bu testlerin kültürel herhangi bir unsur içermediğinin de altının çizilmesi gerekiyor. 

Meslek Seçiminde CAS Modellemesi

İşe alım süreçlerinde İK tarafından dikkat edilen pek çok kriter bulunmaktadır. Bu kriterlere şu şekilde sıralayabiliriz;

• Güçlü bir iletişim yeteneği
• Farklılıklara karşı uyum sağlayabilme
• Ekip çalışmalarına yatkın olma
• Müşteriye hassas davranma 
• Kişisel gelişime açık olma
• Girişimci bir ruha sahip olma
• Sonuç ve çözüm odaklı olarak işe başlama
• Planlı olma
• İşbirliğine yatkınlık

Adayların doğru bir şekilde analiz edilmesi için bazı testler yapılmaktadır. İlk intiba her zaman çok önemlidir. İşe alımlarda İK uzmanları da bazı hatalar yapabilirler.

Yükselene değerlerin kaçırılmaması, olumlu sonuçlar elde edilebilmesi için değerlendirmenin de kusursuz bir şekilde yapılması gerekiyor. 4 aşamanın da ilerleyebilmesi için öğrenilmesi gereken bilgilere başlıklarda tek tek değindik.

Her bir aşama kendine özgüdür ve az sapma ile doğru sonuçlar elde edilmektedir. Cas Modellemesi aynı zamanda zor çalışma koşullarına, yaşlanmaya vb. kriterlere bağlı olarak bilişsel süreçlerde de gerilemeler meydana gelebilmektedir.

5 ila 17 yaş arasında yapılabilecek CAS testleri ile farkındalık sağlanarak ileride doğru bir meslek seçimi yapılabilir. İş yaşantısı hakkında da erken dönemde yapılacak olan testler bizlere bilgi verecektir. 

Dikkat eksikliğinin önlenmesi, öğrenme güçlüğünün tespit edilmesi, travmatik olarak bir hasar varsa tespit edilmesi, planlama vb. konularda sorunlar yaşanıyor ise bu testler ile başarı elde etmek de mümkün olacaktır. 

CAS teorisi temelini PASS teorisinden almaktadır. Kirby, Das ve Naglieri tarafından oluşturulan bu teori geleneksel çıkarımların yanı sıra bilişsel teorilere yeni bir soluk getirmiştir.

Zekânın bilişsel işlemlerini temel alan bu yaklaşım bir bilgi işlem modeli oluşturmayı hedeflemiştir. Rus Psikolog olan Luira da bu teori üzerine çalışmalar yapmıştır.

Hatta çağdaş psikoloji bilimlerinin temelini atan kişinin Luira olduğu söylenmektedir. Bilginin temelinin insanın bilişsel fonksiyonları olarak öne çıkaran bu yaklaşım sayesinde başarılı sonuçlar elde edilmiş ve elde edilmeye de devam etmektedir. Genellikle okul öncesinde, ilkokul ve ortaokul düzeylerinde kullanılan bu testlerin bazı çıkarımlarda bulunmak adına ileride iş dünyası ve meslek tercihinde bizlere bazı faydalarda bulunacağı kesindir.